01.12.2012, Ivo Schot

Eenheid tussen mens en machine

Na 1 januari 2013 is het vrijwel voor iedereen verboden om nog rode diesel te gebruiken. Rode diesel is diesel die onder een lager accijnstarief valt. Voertuigen die rode diesel mogen gebruiken rijden normaal gesproken niet op de openbare weg. Het gaat vaak om voertuigen die in de landbouw worden gebruikt of bij het aanleggen van wegen. Er wordt rode kleurstof aan de diesel toegevoegd om het te onderscheiden van gewone diesel. De verhoging zal een aantal branches zwaar treffen. Men zal gedwongen worden om meer na te denken over zuinigere apparatuur. Dit is overigens niet de reden dat het kabinet deze plannen doorvoert. Het is een van de vele bezuiniging bedoeld om de staatsschuld te verkleinen. De vraag is of deze maatregel positieve gevolgen gaat hebben op het gebied van duurzaamheid. Er is nu wel een grotere motivatie om alternatieve oplossingen te bedenken. 

Een warme cabine

Toch blijkt dit in de praktijk niet altijd even makkelijk. Onlangs hoorde ik het volgende verhaal over een bedrijf in de wegenbouw waar ook rode diesel wordt gebruikt. De directeur probeert nu al oplossingen te bedenken hoe hij deze extra kosten zou moeten dekken. Hij weet dat hij deze kosten nog niet in de prijs kan doorberekenen. Als hij dat meteen zou doen raakt hij te veel klanten kwijt. De enige oplossing is zijn medewerkers efficiënter met de machines om te laten gaan. Het is echter erg lastig om de werkpatronen van deze mensen te doorbreken. Zo zetten ze graag ‘s ochtends de motor van hun graafmachine aan en drinken ze nog een kopje koffie. Dan is de cabine lekker warm als ze beginnen met werken. Bovendien is de motor van zo’n machine uitzetten nooit echt noodzakelijk geweest. Het gaat hier om patronen die ontstaan over een lange tijd. Sommige van de werknemers doen dit werk al dertig jaar. Het alternatief is natuurlijk minder leuk. Als de kosten niet te drukken zijn moet hetzelfde werk met minder mensen worden gedaan. Dat betekent dat er mensen op straat komen te staan.

Efficiëntie?

Een tijdje terug had de directeur een graafmachine aangeschaft die op papier heel efficiënt zou zijn. Deze machine presteerde volgens de statistieken op alle fronten beter dan alle andere op de zaak. De werknemers vonden het een vreselijk apparaat. Allemaal vertelden ze dat hij helemaal niet efficiënt was. Dat kon ook helemaal niet want je hoorde hem namelijk niet. Een echte machine moet je horen. Nee, een echte machine, die moet je voelen in je lichaam. Dan kun je haar haast op gevoel besturen. Een soort eenheid tussen mens en machine die in je bloed zit. Als gevolg daarvan lieten ze haar liever staan. Natuurlijk zou de directeur zijn werknemers kunnen dwingen om de machine te gebruiken, maar is dat wel zo’n goed idee? Verliezen zijn werknemers dan niet hun plezier in het werk? Voeren ze het werk niet juist extra goed uit dankzij die grommende bakbeesten.

Patronen doorbreken

Deze situatie is natuurlijk een goed voorbeeld waarom verandering zo moeilijk is. Mensen zitten nou eenmaal vastgeroest in patronen. Het systeem wordt veranderd, maar niemand wil zich aanpassen. Onwil is hier niet de juiste omschrijving. De ervaring en het plezier in het werk neemt echt af naarmate er meer verandert. Het is dan natuurlijk erg moeilijk voor een ondernemer om zijn werknemers te overtuigen van het nut. Zeker als ze het zelf fundamenteel anders ervaren. En het rode diesel verhaal? Dat is voor de sector waarschijnlijk weer een van die vervelende bezuinigingen van het kabinet. Niks meer en niks minder. Ik betwijfel ook of het duurzame aspect überhaupt belangrijk is voor de arbeiders. Het gaat hen om het plezier in het werken met hun machines. Dat doen ze al jaren op een bepaalde manier. Waarom zouden ze dat veranderen? Dat begrijp ik. Maar persoonlijk hoop ik toch dat deze bezuiniging op termijn kan leiden tot een doorbreking van patronen. Waarschijnlijk wordt dat een lang en moeizaam proces. Maar wat is het alternatief?

write a reaction >
name
e-mail
reaction
* all fields are required
Please insert below the digits and letters from the image on the right (to prevent automatic messaging)

This form is generated by FormHandler

This site is founded and managed by the KSI foundation in the Netherlands. It aims at a continuing discussion on topics addressed in the Routledge Sustainability Transitions book series. Discussions begin with blogs by editors & authors. Webeditor is Johan Schot. Guest bloggers are welcome. Contact us! read more>
webshop >

Transitions to Sustainable Development

by John Grin, Jan Rotmans, Johan Schot, in collaboration with Frank Geels and Derk Loorbach

This recent study, published by Routledge, presents and combines three perspectives on transitions to a sustainable society: complexity theory, inn

go to book page >